Kemaslahatan Manusia Sebagai Puncak Maqāṣid al-Qur`ān: Tinjauan Terhadap Konsep Maqāṣid al-Qur`ān Abd al-Karīm Hāmidī

M. Fahrian Noor, Yuni Wahyuni, Bisri Samsuri

Abstract


The article discusses the theory of maqāṣid al-Qurān conceptualized by Abd al-Karīm Hāmidī, which leads to the concept of human welfare (al-maṣlahah). There are several developments from the concepts of his predecessors, such as Rasyid Riḍa, Mahmūd Syaltūt, and Ibn Āsyūr, formulated in their concept of maqāṣid al-Qurān. Hāmidī extensively elaborates on the maqāṣid al-Qurān oriented towards the welfare of individuals, society, and nature. The discussion in this article will focus on answering two questions: first, what is the concept of maqāṣid al-Qurān according to Abd al-Karīm Hāmidī, and second, what is the purpose of maqāṣid al-Qurān in relation to maqāṣid al-syarīah. This research is a type of literature study using a descriptive-analytical method. The researcher will describe Hāmidī's thoughts on maqāṣid al-Qurān and then analyze the concept of al-maṣlahah he intended. The findings of this study show that maqāṣid al-Qurān has a hierarchy consisting of al-maqāṣid al-āmmah, which is the overall wisdom of the Qur’an covering: the goals of individual goodness, the goals of social and community welfare, and the goals of worldly goodness. Al-maqāṣid al-khāṣsah, specifically the shariah, which includes the goals of improving the mind, self, body, family, wealth, law, legislation, and politics. Then, al-maqāṣid al-juz’iyyah, meaning, and rules related to laws that stand alone, such as the goal of purification, facing the qibla, prayer times, and others. The three aspects of maqāṣid al-Qurān have one goal, which is to realize the welfare and goodness of humanity on this earth. Additionally, there is a continuity between the concept of maqāṣid al-Qur`ān proposed by Hāmidī and the concepts in maqāṣid al-syarīah formulated by Muslim scholars before him. 

 

Abstrak: Tulisan ini membahas tentang teori maqāṣid al-Qur`ān yang dikonsepsi oleh Abd al-Karīm Hāmidī yang berujung kepada kemaslahatan manusia (al-maṣlahah). Ada beberapa pengembangan dari para konsep para pendahulunya seperti Rasyid Riḍa, Mahmūd Syaltūt dan Ibn `Āsyūr yang dirumuskan dalam konsep maqāṣid al-Qur`ān-nya. Hāmidīmenjelaskan panjang lebar tentang maqāṣid al-Qur`ān yang berorientasi kepada kemaslahatan manusia secara individu, masyarakat dan alam. Adapun pembahasan dalam tulisan ini akan terfokus untuk menjawab pertanyaan; pertama, bagaimana konsep maqāṣid al-Qur`ān menurut Abd al-Karīm Hāmidī; dan kedua, apa tujuan dari maqāṣid al-Qur`ān tersebut dalam kaitannya dengan maqāṣid al-syarīah. Penelitian ini merupakan jenis penelitian pustaka dengan menggunakan metode deskriptif-analitis. Peneliti akan mendeskripsikan pemikiran Hāmidī tentang maqāṣid al-Qur`ān kemudian menganalisis seperti apa konsep al-maṣlahah yang dimaksudkannya. Temuan dari penelitian ini memaparkan bahwa maqāṣid al-Qur`ān memiliki hierarki yang terdiri dari al-maqāṣid al-`āmmah, merupakan hikmah keseluruhan Al-Qur’an yang mencakup: tujuan kebaikan individu, tujuan memperoleh kebaikan sosial dan masyarakat dan tujuan memperoleh kebaikan dunia. Al-maqāṣid al-khāsah, syariat secara khusus yang mencakup tujuan memperbaiki pikiran, diri, jasad (badan), keluarga, harta, hukum, undang-undang, dan politik. Kemudian al-maqāṣid al-juz’iyyah, merupakan makna dan aturan yang terkait dengan hukum yang berdiri sendiri seperti tujuan bersuci, menghadap kiblat, waktu salat dan lain-lain. Ketiga aspek maqāṣid al-Qur`ān itu memiliki satu tujuan yaitu mewujudkan kemaslahatan dan kebaikan manusia di muka bumi ini. Selain itu terdapat kesinambungan antara konsep maqāṣid al-Qur`ān yang digagas oleh Hāmidī dengan konsep-konsep dalam maqāṣid al-syarīah yang telah dirumuskan oleh cendekiawan muslim sebelumnya.


Keywords


Maqāṣid al-Qur`ān; Human welfare, Abd al-Karim Hamidi.

Full Text:

PDF

References


`Āsyūr, al-Ṭāhir Ibn. Maqāṣid al-Syarīah al-Islāmiyyah. Beirut: Dār al-Kitāb al-Lubnāni, 2011.

———. Tafsīr al-Tahrīr wa al-Tanwīr. Tunis: al-Dār al-Tūnisiyyah li al-Nasyr, 1984.

———. Uṣūl al-Niẓām al-Ijtimā`i fi al-Islām. Tunis: al-Syarikah al-Tūnisiyyah li al-Tauzī`, 1985.

Alwānī, Tāhā Jābir al-. Qaḍayā Islāmiyyah Mu`āṣirah al-Tauhīd wa al-Tazkiyah wa al-`Umrān "Muhāwalāt fī al-Kasyf `an al-Qiyam wa al-Maqāṣid al-Qur`āniyyah al-Hakīmah. Beirut: Dār al-Hādī, 2003.

Audah, Jasseer. Membumikan Hukum Islam Melalui Maqashid al-Syariah. Diterjemahkan oleh Rasidin dan Ali Abdul Mun`im. Bandung: Mizan, 2008.

Bagawi, Abu Muhammad al-Husain al-. Tafsīr Al-Bagawi “Ma`ālim al-Tanzīl.” Riyadh: Dār al-Ṭayyibah, 1988.

Dimyathi, Muhammad Syairozi, Inayah Elmaula, dan Hananah Muhtar Tabroni. “Repetition in the Qur’an the Perspective of Badi’uzzaman Sa’id Nursi.” Jurnal Studi Al-Qur’an 18, no. 2 (24 Juli 2022): 149–80. https://doi.org/10.21009/JSQ.018.2.01.

Fasi, `Allal al-. Maqāṣid al-Syarīah al-Islāmiyyah wa Makārimuha. Maroko: Dār al-Garb al-Islāmiy, 1993.

Fikriyati, Ulya. “Maqāṣid al-Qur`ān: Genealogi dan Peta Perkembangannya dalam Khazanah Keislaman.” ’Anil Islam: Jurnal Kebudayaan dan Ilmu Keislaman 12, no. 2 (30 Desember 2019): 194–215. https://jurnal.instika.ac.id/index.php/AnilIslam/article/view/78.

Gazālī, Abū Hāmid al-. Jawāhir al-Qur`ān. Beirut: Dār Ihyā` al-Ulūm, 1990.

Gazali, Muhammad al-. al-Mahawar al-Khamsah li al-Qur`ān al-Karīm. Kairo: Dār al-Masyriq, 1988.

———. Kaifa Nata`āmal ma`a al-Qur`ān. Mesir: Nahḍah Miṣr, 2005.

Hāmidī, Abd al-Karīm. al-Madkhal Ilā Maqāṣid al-Qur`ān. Riyadh: Maktabah al-Rashīd, 2007.

Ibn Juzai, Muhammad bin Ahmad. al-Taṣil li Ulūm al-Tanzīl. Beirut: Dār al-Kutub al-`Ilmiyyah, 1995.

Khalil, Ziyad, dan Mohammad Dagameen. “Maqāṣid al-Qur’ān fi Fikr Badī al-Zamān Sa`īd Nursī.” TSAQAFAH 9, no. 2 (30 November 2013): 419–50. https://doi.org/10.21111/TSAQAFAH.V9I2.60.

Mantār, Muhammad al-. “Maqāṣid al-Qur`ān Qirāah Ma`rifiyyah wa Taqwīmiyyah.” Rabat: Muassasah al-Buhuṡ wa al-Dirāsāt al-`Ilmiyyah Mabda` wa al-Rābiṭah al-Muhammadiyyah li al-`Ulamā`, 2011.

Manzūr, Ibn. Lisān al-Arab. Mesir: Dār al-Ma`ārif, n.d.

Mustaqim, Abdul. “Argumentasi Keniscayaan Tafsir Maqashidi Sebagai Basis Moderasi Islam.” Yogyakarta, 2019.

Muthahhari, Murtadha. Perspektif Al Qur’an Tentang Manusia Dan Agama. Bandung: Mizan, 1992.

Qarḍāwī, Yūsuf al-. Kaifa Nata`āmal ma`a al-Qur`ān al-Aẓīm? Kairo: Dār al-Masyriq, 2000.

Qil`ah, Muhammad Rawwas. Mu`jam Lugāt al-Fuqahā. Beirut: Dār al-Nafāis, 1996.

Riḍā, Muhammad Rasyid. al-Wahy al-Muhammadī. Beirut: Muassasah `Izz al-Dīn, 1985.

Salām, Muhammad Izz Abd al-. Qawā`id al-Ahkām fi Maṣālih al-Anām. Kairo: Maktabah al-Kulliyyāt al-Azhariyyah, 1991.

SMK Negeri, Guru, dan Kluet Timur Aceh Selatan. “Kebutuhan Manusia Terhadap Agama.” PENCERAHAN 12, no. 2 (10 September 2018): 201–23. https://jurnalpencerahan.org/index.php/jp/article/view/27.

Syaltūt, Mahmūd. Ilā al-Qur`ān al-Karīm. Beirut: Dār al-Masyriq, 1983.

Syāṭibī, Abū Ishāq Ibrāhīm Ibn Mūsā al-. al-Muwāfaqāt. al-Khobar: Dār Ibn Affān, 1997.

Tirmīzī, Abu `Isā Muhammad bin `Isā al-. al-Jāmi al-Kabīr. Beirut: Dār al-Garb al-Islāmi, 1996.

Umayah, Umayah. “Tafsir Maqashidi : Metode Alternatif Dalam Penafsiran Al-Qur’an.” Diya Al-Afkar: Jurnal Studi al-Quran dan al-Hadis 4, no. 01 (1 Juni 2016). https://doi.org/10.24235/DIYAAFKAR.V4I01.778.

Zarkasyī, Badr al-Dīn Muhammad. al-Burhān fī Ulūm al-Qur`ān. Kairo: Dār al-Hadīs, 2006.

Zarqāni, Muhammad Abd al-`Azīm al-. Manāh al-`Irfān fī Ulūm al-Qur`ān. Beirut: Dār al-Kitāb al-Arabī, 1995.




DOI: http://dx.doi.org/10.24014/alqudwah.v1i1.23249

Refbacks

  • There are currently no refbacks.


 

Editorial Office Board :

The Qur'anic and Tafsir Science Study Program and the Hadith Science Study Program. Faculty of Ushuluddin State Islamic University Sultan Syarif Kasim Riau.

Jl. H.R. Soebrantas No. 155 KM 18, Simpang Baru Panam, Pekanbaru 28293 PO.Box. 1004 Telp. 0761-562051 Fax. 0761-562051 Web: https://fush.uin-suska.ac.id/

Flag Counter